Додека тензиите се закануваат повторно да се разгорат, еве што треба да знаете за историјата на либанско-израелскиот конфликт

Либанската милитантна група Хезболах и израелската армија в постојано се пукаат ме преку границата, а светот е се позагрижен дека би можело да дојде до ескалација на конфликтот на Блискиот Исток.

Што се случило пред 1948 година?

Пред формирањето на државата Израел, Либан дебатираше каков однос ќе има со ционистите во Палестина, Либан се стекна со независност од Франција во 1943 година, а одредени националисти во новоформираната република веруваа во сојуз на малцинства што ќе ја видат христијанско-либанската нација усогласена со ционистите.

Но, основачите на Либан, првенствено Ријад ал-Сол и Бехара ел-Кури, сметаа дека не можат да имаат односи со Израел и да одржуваат добри односи со соседните арапски држави.

Израел ја прогласи својата независност на 14 мај 1948 година. Следниот ден, Египет, Сирија, Јордан, Ирак и Либан му објавија војна на Израел.За потсетување Либан има најмала војска.

Израелските сили ги одбија арапските борци и привремено окупираа дел од јужен Либан. На 23 март 1949 година беше потпишано примирје и израелските трупи се повлекоа на меѓународно признатата граница.

Помалку од две децении подоцна, во 1965 година, појавата на Фатах, палестинска националистичка група, како моќна сила во регионот се совпадна со обновените гранични конфликти.

Либанско-израелската граница во тоа време беше мирна, а потоа Фатах започна со напади со помал интензитет на израелските позиции. Либанската армија се обиде да се спротивстави на операциите на Фатах, но јавното мислење беше поделено.

Либанската националистичка десница – главно составена од главните маронитски партии, кои претставуваат главно христијанска база – не сакаше да биде вклучена во конфликт за кој сметаа дека не е нивна работа.

Две години подоцна, во 1967 година, тензиите меѓу Израел и околните арапски земји ескалираа во шестдневната војна на 5 јуни.

Меѓутоа, арапските војски набрзо биле поразени. Како резултат на победата на Израел, Палестинците беа протерани од Ерусалим, од Западниот Брег и од Газа, што ќе остане запаметено како Накса, односно повлекување.

Учеството на либанската армија во оваа војна беше минимално, но последиците беа големи. Илјадници палестински бегалци избегаа во Либан, а насилството беше поттикнато врз либанското еврејско население, што предизвика многумина да емигрираат.

Договорот од Каиро и црниот септември

Една година подоцна, Фатах на Јасер Арафат ја презеде контролата врз Палестинската ослободителна организација (ПЛО), широка коалиција што го претставува палестинскиот народ.

Делегации предводени од водачот на ПЛО Јасер Арафат и генералот на либанската армија Емил Бустани го потпишаа Договорот од Каиро на 2 ноември 1969 година.

Договорот ја префрли контролата на 16 палестински бегалски кампови во Либан на командата на палестинските вооружени сили, ентитет создаден од PLO. Тој договор, всушност, официјално ја овласти ПЛО да започне операции од Либан кон окупирана Палестина.

Една година подоцна, палестинските борци водеа неуспешен бунт во Јордан, што доведе до нивно соборување од страна на кралот Хусеин во септември. Тој настан беше наречен „Црн септември“.

„Гневот Божји“

Потоа, ноќта на 9 април и утринските часови на 10 април 1973 година, израелските специјалци со глисери стигнаа до либанските плажи. Тројца водачи на ПЛО беа убиени.

Дел од израелската операција Гневот на Бога, таа стана позната на арапски како масакрот во Верден.

Пет години подоцна, палестинските борци стационирани во Либан продолжија да вршат прекугранични напади, а во март Израел го нападна Либан, достигнувајќи се до реката Литани.

Како одговор, Советот за безбедност на Обединетите нации ја донесе Резолуцијата 425, повикувајќи на итно повлекување на израелските сили. Тој, исто така, ги формираше привремените сили на ОН во Либан (УНИФИЛ), кои се активни и денес.

Во тоа време, Израелците ја вооружуваа и финансираа јужната либанска армија, која беше составена од либански христијани. За тоа време, палестинските групи добија поддршка од Сирија.

Следната година во 1979 година, мировниот договор меѓу Египет и Израел, кој произлезе од спогодбите од Кемп Дејвид од претходната година, го промени балансот на силите на Блискиот Исток.

Марш до Либан

На 6 јуни 1982 година, Израел го нападна Либан под изговор дека ќе ги запре прекуграничните напади на ПЛО. Израелските сили се туркаа длабоко на север, сè до главниот град Бејрут, и го опколија главно пропалестинскиот Западен Бејрут.

Инвазијата доведе до конечно заминување на ПЛО од Либан под надзор на мултинационални мировни сили на 1 септември.

Израелската инвазија на Либан веројатно помогна да се активира Хезболах, со поддршка на иранската Револуционерна гарда.

Повлекување

Во 1985 година, Израел се повлече во реката Литани во јужен Либан и таму создаде таканаречена безбедносна зона. На дел од јужната територија останале до 2000 година.

Нови конфликти се случија во 1993 година, кога Израел, како одговор на убиството на петмина негови војници од страна на Хезболах, започна т.н. операција „Одговорност“. Овие конфликти ќе останат во историјата како Седумдневна војна, во која беа убиени 118 либански цивили, а околу 500 беа ранети.

Три години подоцна, бројот на жртви од двете страни на либанско-израелската граница доведе до операцијата „Грозје на гневот“ на 11 април. Израел го бомбардираше Либан, а околу 100 Либанци беа убиени, вклучително и деца. Загинаа и околу 13 борци на Хезболах, а ранети се голем број израелски и либански цивили, а голем број луѓе се раселени.

На 24 мај 2000 година, Израел  ги повлече своите сили до Сината линија, границата дефинирана од ОН. Оваа одлука стави крај на израелската окупација на јужен Либан и оттогаш либанскиот народ го слави 25 мај како национален празник.

Шест години подоцна, Хезболах ја нападна израелската територија и уби тројца војници и киднапира двајца.

Хезболах побара ослободување на либанските затвореници во замена за израелските војници. Но, додека Хезболах продолжи да напаѓа цели, а Израел возврати, набрзо избувна таканаречената Јулска војна, која траеше 34 дена.

Во 2006 година, Либан пријавил повеќе од 1.000 жртви и 4.000 повредени, главно цивили, додека Израел пријавил 158 жртви, главно војници.

Историчарите велат дека војната не може да се нарече војна меѓу Либан и Израел, туку војна на Хезболах со Израел.

По јулската војна следеше време на релативен мир, до пред еден месец. Имаше спорадично пукање од територијата на Либан кон Израел, но немаше ескалација на конфликтот. За жал, од 7 октомври ситуацијата значително се влоши и се се заканува да се претвори во многу поголем конфликт.



Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.