Петар Поп-Арсов

Од Македонија заминува уште еден ЕУ амбасадор. Уште еден во низата кои во земјава дојдоа со амбиција да придонесат и, ако може, да ја внесат во полноправно членство на ЕУ. Уште еден во низата кој од земјава ќе замине со нереализирана мисија и со нејасни постигнувања во однос на напредокот и положбата во која се наоѓа Македонија во односите со ЕУ и процесот на пристапување.

Завршува мандатот на Дејвид Гир.

Не помина ниту еден месец од серијата на куртоазни средби кои што беа реализирани со цел за запознавање со новоизбраните претставници на врвните македонски институции, веќе започна новиот циклус на проштални средби со истите тие претставници. Таков е редот, такви се дипломатските правила и обичаи. Ред е на новодојдените да им се посака добредојде, а оние во заминување да се испратат со соодветна срдечност и почит.

Сепак, заминувањето на ЕУ амбасадорот Гир не го намали неговиот ентузијазам и посветеност во извршувањето на неговите обврски, особено не на оние кои што се однесуваат на јавните настапи насочени кон објанувањето и дообјаснувањето на дилемите околу можноста за измени во Преговарачката рамка на Македонија со ЕУ. Мора да се признае дека амбасадорот тука е конзистентен и дециден. Нема можност за репреговарање на она што веќе е договорен! Брисел нема волја за промени во Преговарачката рамка!

Тоа е став кој што постојано го повторува, опонира и ги подрива напорите и обидите на новата влада да најде долгорочно оддржиливо решение за продолжување на дијалогот на релација Скопје – Брисел. Тоа е став на амбасадорот кој што Преговарачката рамка ја става на ниво на Библијата, непроменлив документ, даден еднаш за секогаш. Зарем постои такво нешто? Зошто се презентира таква исклучивост од човекот кој на крајот од денот треба да биде мост меѓу Брисел и Скопје, но и обратно, меѓу Скопје и Брисел?! Зарем не беше дипломатијата уметност на возможното кое ќе ги земе во предвид сите параметри и ќе ги вгради во решение кои ќе има win-win карактер?!

Напорите на новата влада да најде формула за надминување на ЕУ блокадата во која беше доведена земјата од страна на претходната влада во најмала рака се за почит и разгледување со должно внимание. Тоа е став на легитимно избрана декократска влада која има добиено поддршка од огромното мнозинство на македонски гласачи. Тоа е став кој што е изграден во сериозни и долготрајни меѓукоалициони преговори за прашање кое во текот на предизборието партиите имаа и дијаметрално спротивни позиции. Токму затоа ставот на владата за одложена примена на уставните измени заслужува сериозно внимание и респект од европските партнери, а не диктат во однос на документ кој што беше прифатен од влада која немаше мандат за такво нешто.

Претходната влада на Ковачевски прифати обврски за менување на Уставот без да ја има потребната двотретинска поддршка за такво нешто. Ковачевски и СДСМ воопшто не сакаа да ја вклучат тогашната опозиција во процесот на утврдување на Преговарачката рамка, особено не во делот кој што се однесуваше на потребата од двотретинска поддршка. Таквиот чин, самиот по себе претставуваше насилство врз демократијата и токму овој факт како таков е доволен за преиспитување на начинот и методологијата на имплементацијата на Преговарачката рамка.

Владиниот предлог за одложена примена на Уставните измени не претставува менување на суштинската соддржината на документот наречен Преговарачка рамка.Предлогот претставува допрецизирање на методологијата според кој ќе се одвива процесот на преговори во интерес на земјата кандидат, ЕУ и засегнатите земји членки на ЕУ. Во овој предлог не постои избегнување на обврските од македонска страна. Единственото нешто што постои е вградување на гаранција за она што беше договорено, непопречуван процес на преговори. Процес ослободен од блокади поради теми кои што се надвор од критериумите од Копенхаген.

Толку е!

Многу е едноставно!

Од тие причини, амбасадорот Гир е првиот тој што треба да ги разбере аргументите на новата влада и како вистински мост меѓу Брисел и Скопје да направи напор за изнаоѓање на долгорочно оддржливо решение кое што ќе ја поштеди земјата од нови блокади.

Во исто време, предлогот кој што доаѓа од владата треба да биде многу јасен и прецизен со цел да не доаѓа до несоодветни толкувања во јавноста поради непрецизна примена на комплексната терминологија поврзана со евроинтегративниот процес. Особено тука треба да се стави јасно до знаење кој е моментот кој што ќе биде нулта точка за почеток на примената на уставните измени. Во медиумите можевме да прочитаме повеќе точни, но и импровизирани толкувања на изјавата на МНР Муцунски, за тоа кога би започнала одложената примена на уставните измени.

Грубо кажано, едните толкуваа дека тоа ќе биде моментот на пристапување на државата во полноправно членство во ЕУ, а некои пренесоа дека тоа е моментот на завршување на процесот на преговорите. Овде има сериозна разлика меѓу овие два момента и затоа е потребна јасна и прецизна формулација за тоа кога би стапиле уставните измени на сила со цел да не се создаваат нејаснотии во јавноста поради непрецизно пренесување на искажаниот став на македонските владини претставници.

Да појасниме.

Моментот на завршување на преговорите со ЕУ не претставува воедно и крај на пристапување кон Унијата. Од тој момент па се до стекнувањето на полноправено членство може да поминат и неколку години во кој што период се финализира постапката. Тука следат уште неколку исклучително значајни чекори кои што се дел од процесот и кои можат да претставуваат опасност за нови блокади и уцени од поедини земји членки.

По завршувањето на преговарачкиот процес и затворањето на поглавјата и кластерите следи потпишувањето на Договорот за пристапување кон Европската унија. За илистрација, Бугарија и Романија своите преговори ги имаат завршено на декември 2004 година, а Договорот за пристапување го потпишуваат шест месеци потоа, во април 2005 година. Во периодот меѓу овие два момента добиваат зелено светло од Европската комисија и Европскиот парламент за својата подготвеност за полноправно членство. Како дополна на Договорот за пристапување се потпишува и Финален акт за пристапување во кој се соддржани резултатите од преговорите, вклучително и декларациите на поедини земји членки. Сето ова подлежи на понатамошна постапка на ратификација во националните парламенти на земјите членки.

Таа постапка е многу важна и е во надлежност на самите земји членки.

Повторно за илустрација, процедурите на ратификација на Договорот за пристапување на Бугарија и Романија завршува дури во декември 2006 година, две години по завршувањето на преговарачкиот процес. Тука постои можност и по ратификацијата да дојде пролонгирање на датумот за конечно влегување во сила на Договорот за пристапување поради неисполнување на одредени критериуми од земјата кандидат. Така и беше во случајот на Бугарија и Романија. За овие две земји постоеше опасност за пролонгирање на датумот на влегување на договорот во сила за една цела година заради неисполнување на потребните критериуми. Договорот за нивното пристапување кон ЕУ сепак стапи на сила во јануари 2007 година, со што овие две земји станаа полноправни членки на ЕУ, две години по завршување на процесот на преговори. Згора на се, овој период не мора да значи дека ќе трае две години. Може да трае пократко, но може да трае и многу подолго.

Токму овој меѓупериод е исклучително осетлив за Македонија. Во временскиот простор по завршувањето на процесот на преговорите, земјата треба да определи кој јазик ќе го употребува како свој официјален јазик за потребите на институциите на Европската унија. Дополнително на тоа, одлуката во врска со ова прашање мора едногласно да биде усвоена од страна на Министерскиот совет на ЕУ. Оваа одлука потоа станува составен дел од Договорот и Финалниот акт за пристапување кои одат на ратификација во националните парламенти.

Дали е потребно понатамошно елаборирање за тоа која од земјите на ЕУ е заинтересирана за оспорување на македонскиот јазик? Дали е потребно објаснување чиј министер ќе стави вето на одлуката за утврдување на македонскиот јазик како официјален јазик на Македонија во рамките на ЕУ? Тешко ли е за да се претпостави кој национален парламент ќе одолговлекува и ќе ја блокира ратификацијата на Договорот за пристапување на Македонија со македонски јазик кој ќе се применува како официјален јазик во рамките на ЕУ?

Гледано од денешна политичка перспектива, одговорот е НЕ!

Од тие причини, исклучително е важно да се дефинира и применува прецизен вокабулар и прецизна формулација за тоа кој е нултиот момент во кој на сила ќе стапат евентуалните уставни измени со одложено дејство. Ова е повеќе од потребно за државата и граѓаните затоа што само на тој начин напорите кои што се вложуваат од страна на владата за прилагодување на Преговарачката рамка ќе ја постигнат својата цел, овозможување на кредибилен и непопречуван евроинтегративен процес на земјата.

Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот.



Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.