Илјадници луѓе кои се потпираат на земјоделството ќе останат без работа, на самиот почеток ќе бидат уништени повеќе од 800 хектари земја, ќе биде загрозено водоснабдувањето на дури 2,5 милиони граѓани, а големиот внес на штетни материи ќе предизвика сериозни болести на желудникот, црниот дроб, бубрезите и мозокот, што може да доведе до смрт – вака предупредуваат група од осум српски научници, универзитетски професори, кои работеле на ова темелно и исцрпно истражување за влијанието на ископувањето на литиум.

За последиците од ископувањето и експлоатацијата на литиум и јадарит (комбинација на литиум и бор) слушаме со години, но детално е научен труд „Влијание на истражните активности на потенцијален рудник за литиум врз животната средина во западна Србија“. , преку научни докази, укажува на штетноста на експерименталното дупчење во Јадар, по животната средина и здравјето на луѓето.

Тим на научници од Србија составен од: проф. д-р Драгана Ѓорѓевиќ, Јован М. Тадиќ, Бранимир Гргур, Ратко Ристиќ, Сања Сакан, Јелена Брезјановиќ, Владимир Стевановиќ и Богдан Шолаја, го објавија овој оригинален научен труд во списанието од семејната група „Природа“, а го пренесуваат сајт prviprvinaskali.com.

Во ова истражување, на самиот почеток, фактот дека предложената експлоатација на наоѓалиштето на литиум/борат во долината Јадра, од страна на корпорацијата Рио Тинто, се заканува да стане голема преработка на руда која содржи бор и литиум, и дека таа би бил еден од првите рудници за литиум во светот во населено и земјоделско подрачје.

„Верувај во лажговците или науката“

Исто така, според неодамнешните извештаи, наоѓалиштата пронајдени во долината Јадра имаат потенцијал да задоволат до 90 проценти од тековните европски потреби за литиум, така што не е чудно што српските власти се трудат да го завршат овој проект, и покрај тоа што народот бунт.

Проф. Д-р Драгана Ѓорѓевиќ, научен советник на Институтот за хемија, технологија и металургија на Универзитетот во Белград, за Нова.рс ги потврди сите детали од споменатиот научен труд.

„Ако некому му помогне, ќе биде добро. Единственото прашање е дали луѓето повеќе ќе веруваат во лаги или наука. Во оваа работа се е прикажано детално, преку факти и докази, а последиците се јасни“, вели проф. д-р Ѓорѓевиќ.

Имено, истражувањето го опишува разорното влијание на рударството врз подземните води, земјиштето, користењето на водата, губењето на биодиверзитетот и акумулацијата на отпадот.

Со отворањето на рудникот, пишува во овој научен труд, проблемите ќе се множат со јаловина, отпадни води од рудникот, бучава, аерозагадување и светлосно загадување, загрозување на животот на бројни локални заедници и уништување на нивните извори на свежа вода, земјоделско земјиште, добиток и имот.

„Ослободувањето на литиум во западна Србија не вреди да се експлоатира во однос на еколошките ризици, бидејќи тоа е единствено во светот каде се планира екстракција на литиум во населено и плодно земјоделско подрачје и што е најважно, сигурно ќе уништи една од трите води. -носни области во Србија. Исто така, ова наоѓалиште со 1 процент од глобалните резерви на литиум не нуди количина што глобално ќе го реши проблемот со климатските промени“, се наведува во истражувањето.

Ќе ја загади водата за 2,5 милиони луѓе

Планираниот рудник за литиум Јадар, со придружна инфраструктура, производствени капацитети и најмалку две депонии, во западниот дел на Србија, би ја окупирал територијата на околните села, кои имаат околу 20.000 жители, а врз основа на прикажаниот животен век од 64 години. , би резултирало, како што се наведува во истражувањето, со губење на работни места за илјадници луѓе кои моментално се потпираат на земјоделското производство на оваа област.

„Од земјиштето што се уништува, 203 хектари се шума, а 317 хектари се обработливи површини. Ископувањето руда и испумпувањето на подземните води, или истекувањето, би резултирало со слегнување на речиси 850 хектари земјиште. Поставувањето депонии на подрачјето на реките Јадар и Коренита, кои се екстремно поројни, би создало опасност од контаминација на низводните области и би го загрозило снабдувањето со вода за околу 2,5 милиони луѓе“, се вели во истражувањето.

Најголемата дебелина на наоѓалиштето е долж течението Дрина, од 50 до 75 метри, додека во остатокот од Мачва е помеѓу 20 и 40 метри, а оваа област претставува најважниот подземен резерват за вода во западна Србија.

Планираниот проект „Јадар“, како што пишуваат професорите, се очекува да предизвика значително уништување и фрагментација на живеалиштата, што ќе резултира со сериозни негативни влијанија врз живиот свет, вклучително и неколку стотици растителни и животински видови.

Во него се вели и дека проектот „Јадар“ претставува опасност за постојната туристичка дестинација, како и за над 50 објекти од архитектонско наследство и археолошки локалитети од историско, културно и духовно значење. Оценката на професорот-истражувач сугерира дека можните приходи од земјоделски активности, проценети на 81,96 милиони евра годишно, далеку го надминуваат потенцијалот на минералната рента од 16 милиони евра.

Високо ниво на бор, арсен и литиум
„Депонијата на индустриски отпад е планирана во сливот на потокот Штавица, каде би се отстраниле околу 26.000 кубни метри дрвна маса. Оваа количина на шумско дрво за асимилација на јаглерод диоксид ќе биде трајно уништена, што ќе ја забрза ерозијата на почвата, сушењето на изворите, исчезнувањето на живите суштества во сливот и речното корито и ќе го зголеми ризикот од разорни поројни поплави“,.

Истражувачката фаза на самиот проект имаше штетно влијание, се посочува во овој труд, поради истекувањето на токсичната вода од рудникот, која содржи високо ниво на бор, арсен и литиум.

Содржината на бор во водата на подземниот рудник ја надминала, околу бунарите, вредноста дефинирана со претходните законски норми, се вели во истражувањето. Меѓутоа, според новите државни прописи, содржината на бор во почвата веќе воопшто не е регулирана. Истрагата покажа дека и концентрациите на арсен во земјоделското земјиште околу бунарите што истекувале неколку пати ја надминувале границата.

„Борот е суштински елемент за исхрана на растенијата, а токсичноста на бор може да го инхибира растот на растенијата во почвата. Високиот внес на бор кај луѓето може да биде штетен за желудникот, црниот дроб, бубрезите, мозокот, па дури и да доведе до смрт“, се нагласува во истражувањето.

Постојните докази, се вели во него, покажуваат дека предложениот рудник во долината Јадра негативно ќе влијае на 22 села зависни од земјоделството со уништување на нивното богато земјоделско земјиште, околу 14.000 пчелни фарми и неколку сточарски фарми.

Изградбата на рудник и фабрика за преработка, во рамките на истиот индустриски комплекс за екстракција на литиум и бор, би ја уништила, според професорот, животната активност на околу 20.000 жители на локалната заедница.

Фабрика среде плодна земја
„Оваа компанија планира да постави рудник и фабрика за преработка среде плодно земјиште опкружено со населени места, кои се наоѓаат над најголемиот резерват на подземна вода за пиење во западна Србија, а исто така и јаловиште меѓу две поројни реки, кои го поплавуваат поле на секои неколку години. Голем проблем поврзан со експлоатацијата на литиумот во светот е агресивниот процес на хемиска екстракција што вклучува огромна количина на концентрирани минерални киселини, пред се концентрирана сулфурна киселина“, се заклучува во истражувањето.

„Отворањето на рудниците може да има значително влијание врз животната средина и здравјето, особено кога се носат одлуки со тесен фокус на профитот“, заклучуваат професорите.

Да потсетиме, мултинационалната рударска корпорација „Рио Тинто“ ја заврши фазата на геолошка истрага на проектот Јадар уште во јануари 2020 година. По повеќе експериментални бунари со цел истражување на јадарит, нов извор на литиум, компанијата доби политичка поддршка од српските власти во јуни 2021 година. По големите протести проектот беше прекинат, но владата на чело со Александар Вучиќ го враќа на големи врати.



Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.