Комисија за култура на ВМРО-ДПМНЕ: Сегашната (не)влада нема слух за македонскиот јазик и воопшто не покажува интерес за негова промоција и зачувување

Тој има големо влијание врз перцепцијата за нас самите но и за другите. Оттука, јазикот, како основно средство за комуникација е културен маркер во градењето на заеднички национален идентитет, дефинирачка карактеристика на една одредена културна популација која верува во соживот и заеднички државни вредности. Јазикот, од една страна, е едноставно, а од друга страна, сложено средство за комуникација.

Едноставноста ја поврзуваме со способноста за секојдневно комуницирање со средината во која живееме, а сложеноста, пак, со познавањето на јазичните законитости. Некои од нив ги стекнуваме спонтано, додека за некои треба да се потрудиме да ги совладаме.

Меѓународниот ден на мајчиниот јазик почнува да се празнува во 1999 година по немилиот настан во Бангладеш кога на 21 февруари 1952 година во Дака, се убиени студенти, бидејќи протестирале затоа што нивниот мајчин јазик не е прогласен за официјален.

Членките на Организацијата на Обединетите нации за образование, наука и култура (УНЕСКО) го одбележуваат тој ден за да укажат на значењето на почитувањето на основното човеково право, во сите прилики да го користиме својот мајчин јазик, а со тоа и да ја негуваме јазичката култура на народот на кој припаѓаме. Истовремено, членките на УНЕСКО на овој ден ја промовираат мултикултурноста и повеќејазичноста како богатство на одредена средина, а не бреме за меѓусебно неразбирање поради јазичната бариера. Единствен пример на територијата од Западен Балкан за поттикнување на интеркултурен дијалог и обид за смалување на потенцијалните тензии во општество провоцирано од национализам и популизам, беше успешната јазичка политика како онаа во Македонија која покрај учењето странски јазици, поттикнуваше и учење на јазиците кои се зборуваат во средината, за децата во училиштата подобро да се разбираат меѓу себе.

Фактот што во Македонија во 84 единици на локалната самоуправа се зборуваат шест, а во службена употреба се 5 јазици на националните малцинства (влашки, албански, турски, српски, ромски и бошњачки) ја прави уникатен пример за остварена слобода и право на изразување на мајзичин јазик. Од предучилишните установи, па сѐ до средните училишта има билингвални паралелки, додека во високото образование веќе имаме цели универзитети на кои наставата се одвива на мајчиниот јазик на најголемото малцинство во Македонија.

Покрај образованието, една од основните области на употребата на мајчиниот јазик, и негувањето на јазичното културно наследство се и медиумите. Во Македонија излегуваат печатени изданија на неколку од јазиците на етничките малцинства. Постојат повеќе телевизиски и радиостаници на кои се емитува програма на мајчин јазик, особено на македонски, албански, турски, ромски, српски и бошњачки јазик. Секако и интернет просторот со домеин во Македонија е исполнет со страници на јазиците на овие малцинства. Денес медиумската слобода во сите сфери на медиумскиот простор овозможува употреба на мајчиниот јазик на сите етнички заедници, што укажува на нивото на висока демократска свест и подготвеност за градење искрен однос и соживот со малцинствата, исполнување на сите нивни права, над очекуваното ниво на Советот на Европа, Европската комисија, УНИЦЕФ, УНЕСКО и другите меѓународни организации.

Според проценките, речиси секојдневно во светот исчезнува по еден јазик, а лингвистите прогнозираат дека од околу 6500 јазици до крајот на XXI век ќе изумрат повеќе од половина, дури и до 90 отсто. Една од причините е и т.н. „империјализам“ на големите јазици, чијшто резултат е јазичната асимилација која во чекор е следена и од културната асимилација, што веќе претставува сериозен проблем. Препознавањето на проблемите е првиот чекор кон заложбата да се зачува секој од тие 6500 јазици, меѓу кои, и нашиот мајчин македонски јазик. За односот меѓу јазичната демократија како апстрактна цивилизациска придобивка и јазичната бариера како реален предизвик во општествените ситуации уште пред два века Хумболт истакнал дека јазикот повеќе е средство за неразбирање меѓу луѓето и не секогаш е од помош при конфликтни ситуации.

Па така, во славистиката во последните децении особено се развива теоријата за зборовите како лажни пријатели, кога еден збор што се среќава во различни сродни јазици има сосема различно значење. И токму затоа во нашето денешно македонско општество се повеќе имаме потреба од преведувачи. Ако не преземеме мерки, ќе дојде време кога едни со други ќе престанеме да се разбираме, или што е уште пострашно целосно ќе се асимилираме со англискиот јазик на кој сѐ почесто се разбираат младите во Македонија.

Во Македонија постои Закон за употреба на македонскиот јазик кој воопшто не се почитува ниту се применува, а токму тоа е причината поради слабиот одѕив на студенти по македонски јазик. Сегашната (не)влада нема слух за македонскиот јазик и воопшто не покажува интерес за негова промоција и зачувување. Познато е дека согласно Законот за употреба на македонскиот јазик сите јавни институции мора да имаат лектор по македонски јазик. Во Македонија од 1300 институции во јавниот сектор само 4 имаат вработен лектор по македонски јазик, што е поразително.

Ќе дојде време кога ќе мора да се променат нештата и ќе се создаде вакум простор во кој ќе имаме недостиг од професори, наставници и лектори по македонски јазик. Младите ќе мора да почнат со почитување и ширење на својот мајчин, македонски јазик. Обидот да се пишува на кирилица на социјалните мрежи е од големо значење. Создавањето на автентични македонски фонтови само ја збогатува можноста за изразување на македонски. Секој треба да се обиде да ги преведе англиските зборови на македонски, а потоа да напише нешто. За да искажете почит кон нашиот мајчин јазик, не употребувајте „ме адна“, „се супскрајбнав“, или „френдриквест“; Обидете се со „нѐ додадат“, „да се зачлениме“ или да испратиме „барање за пријател“.

Зачувајте го своето, затоа што јазикот е нашиот идентитет, јазикот е нашата култура и наша историја. Сакајќи го својот јазик, ги сакаме и почитуваме и другите јазици. Да го негуваме нашиот македонски јазик со тоа што ќе го научиме!

Јазикот – тоа сме ние!