Македонски
Косово повторно влегува во изборен циклус: по едномесечна политичка криза, парламентот во Приштина не успеа да избере нова влада, па претседателката Вјоса Османи сега мора да го распушти Собранието и да распише вонредни избори во рок од 40 дена.
Во последниот обид за избегнување избори, пратениците гласаа за мандатарот Глаук Коњуфца од владејачкото движење „Самоопределување“ (Vetëvendosje / LVV), но тој освои само 56 гласа од вкупно 120 – недоволно за парламентарно мнозинство. Неуспехот е сериозен удар за партијата на вршителот должност премиер Албин Курти, која на изборите во февруари освои најмногу гласови, но не доволно за да владее сама и не успеа да состави стабилна коалиција.
Политичката блокада не е само борба за столчиња – таа веќе има конкретни последици. Косово сè уште нема изгласан буџет за наредната година, а пропадна и гласањето за договорот со Брисел околу Планот за раст на ЕУ, откако сите партии, освен LVV и осум пратеници од немнозинските заедници, ја бојкотираа седницата сметајќи ја за противуставна. За земја со околу два милиона жители и кревка економија, нов круг избори без јасен буџет значи продолжена неизвесност за јавните финансии, инвестициите и социјалните програми.
Коњуфца, поранешен претседател на парламентот и кандидат кој требаше да биде компромис за дел од опозицијата, предупреди дека постојаното враќање на гласачите на биралишта може да стане хроничен проблем. „Ако одиме на избори во декември, кој гарантира дека нема да имаме нови избори во март?“ праша тој, повикувајќи ги колегите „да ја поштедат државата од уште едно гласање“. Но повикот остана без одговор: линиите помеѓу власта и опозицијата останаа цврсто закопани, а Собранието де факто призна дека не може да произведе ново мнозинство.
Во позадина на оваа блокада стои и надворешниот притисок. Курти, кој е на власт од 2021 година, веќе извесно време се соочува со критики дека го ограничува политичкиот дијалог и ги напрегнува односите со клучните западни сојузници – САД и ЕУ. Односите со Брисел дополнително се комплицирани од фактот што Косово е единствената земја од Западен Балкан која сè уште не добила формален кандидатски статус за членство во Унијата, делумно поради нерешените односи со Србија. Белград и натаму не ја признава независноста прогласена во 2008 година, иако Косово е признато од САД, Велика Британија и повеќето земји членки на ЕУ.
Новите избори, кои треба да се одржат во рок од шест недели од распуштањето на парламентот, формално треба да донесат излез од кризата. Но отворено останува прашањето – дали гласачите повторно ќе го зацврстат „Самоопределување“ без јасно мнозинство, или ќе го казнат Курти за политичката конфронтација со опозицијата и со дел од меѓународните партнери? И уште поважно – дали следниот состав на Собранието ќе може да изгласа буџет и да го одблокира европскиот пат, или Косово ќе влезе во нов круг на избори во момент кога регионот е под силно лупање од Брисел.
Во меѓувреме, институциите во Приштина функционираат во режим на привремено владеење, без долгорочен финансиски план и со сè понервозна јавност. Политичката криза, која почна како борба околу мандатот и формалните процедури, полека се претвора во тест за институционалната зрелост на Косово – и за неговата способност да излезе од кругот на постојани избори и нестабилни мнозинства.
