Македонски
Десет проценти од малите и средните претпријатија во Западен Балкан пријавуваат загуби од природни катастрофи, а зелените инвестиции остануваат ограничени, покажува анкетата за инвестиции на Европската инвестициска банка (ЕИБ). Претставникот на ЕИБ во земјава Бјорн Габриел во интервју за МИА посочува дека клучните бариери се перцепциите за ниска профитабилност, ограничен пристап до финансии и неразвиените практики за зелено управување.
Во соработка со Развојната банка на Македонија и локалните комерцијални банки, Европската инвестициска банка преку т.н. зелена кредитна линија инвестираше 100 милиони евра за поддршка на компаниите во задоволување на нивните инвестициски потреби, особено во проекти за енергетска ефикасност и обновлива енергија.
Оваа иницијатива, според Габриел, веќе дава опипливи резултати, односно македонските фирми инвестираат во модернизација на производствените капацитети, постигнувајќи заштеда на енергија до 70 проценти, притоа намалувајќи ја зависноста од фосилни горива.
Во интервјуто дадено пред одржувањето на Енергетскиот форум во Скопје, претставникот на ЕИБ оценува дека енергетските системи во Западен Балкан, вклучително и во државава, поради застарената инфраструктура и лошото одржување, се многу ранливи на екстремните временски услови.
Во Западен Балкан, како и во Македонија, влијанијата од климатските промени се веќе видливи. Земјата се соочува со зголемување на температурите, почести суши и поплави, сериозно загадување на воздухот во урбаните средини и зголемен стрес за вода поради застарената инфраструктура и ограничените резерви. Светската банка проценува дека на Западен Балкан ќе му бидат потребни најмалку 37 милијарди долари во текот на следната деценија за да изгради отпорност на климатските промени, посочува Габриел.
Мерките за адаптација, како што се зајакнување на далноводите, подигнување на трафостаниците и надградба на системите, според Габриел, се неопходни за подобрување на отпорноста.
Зголемените температури ја зголемуваат побарувачката на електрична енергија за ладење, ги оптоваруваат мрежите и ризикуваат преоптоварување. Во земји како Македонија, каде што хидроенергијата е од витално значење, променливите врнежи од дожд и сушите го загрозуваат снабдувањето со енергија. За да се одржи енергетската безбедност, адаптацијата мора да вклучува диверзификација на изворите на енергија, подобрување на ефикасноста на водата и инвестирање во паметни мрежи, складирање и децентрализирани системи за управување со варијабилноста на обновливите извори на енергија, нагласува Габриел.
Според него, Законот за енергетика што стапи во сила во мај годинава е навремен и со него се усогласуваат енергетските политики на земјава со Пакетот за чиста енергија на ЕУ, воведувајќи значајни реформи за забрзување на енергетската транзиција и поедноставување на развојот на капацитетите за обновлива енергија.
Земјава, како што оценува Габриел, покажала силни амбиции за декарбонизација станувајќи првата држава во Западен Балкан којашто во 2022 година усвои Национален план за енергија и клима, но сепак производството на електрична енергија останува во голема мера зависно од фосилните горива сочинувајќи околу 70 проценти од енергетскиот микс.
Се надевам дека годишното планирање на енергетски проекти, поедноставените постапки за добивање одобренија, предвиденото проширување на складирањето на енергија, поврзувањето на пазарите со соседните земји и другите мерки ќе ѝ помогнат на земјата да ги исполни своите амбициозни цели за обновлива енергија со поддршка од меѓународни партнери како ЕИБ, вели Габриел.
