Македонски
Во последниве години во научната литература се појави интересна терминологија која се однесува на одредени типови на клетки во мозокот, таканаречените „зомби“ клетки. Иако нивното име звучи како научно-фантастичен термин, зад него се крие вистински биолошки феномен, кој се истражува во контекст на стареењето и невродегенеративните болести.
Клетките „зомби“ (познати и како старечки клетки) се клетки кои ја изгубиле способноста да се делат нормално, но остануваат живи и функционални, што може да има негативни последици врз околното ткиво.
Клетките што стареат го преминаа прагот на раст и делба, но поради различни причини (најчесто стареење или оштетување) тие повеќе не можат да се реплицираат. Иако се „заспани“, овие клетки не се целосно мртви, туку остануваат во состојба на мирување, исфрлајќи различни хемиски супстанци, кои можат да предизвикаат воспаление и оштетување на околните здрави клетки. На овој начин, старечките клетки придонесуваат за процесот на стареење и развој на бројни болести, вклучувајќи ги и невродегенеративните нарушувања како што се Алцхајмерова и Паркинсонова болест.
Клетките кои промовираат невродегенерација
Истражувањата покажаа дека присуството на старечки клетки во мозокот се зголемува со возраста и дека тие придонесуваат за невродегенерација и опаѓање на когнитивните функции. Истражувањето спроведено кај моделите на стареење, на пример, покажа дека клетките „зомби“ можат да ја потикнат невроинфламација, што често се забележува кај Деменциата и Паркинсоновата болест.
Во студија од 2011 година, истражувачите од Универзитетот во Калифорнија открија дека клетките „зомби“ во мозокот се штетни и можат да го влошат оштетувањето на нервните мрежи.
Истражувањата од 2020 година, исто така, покажуваат дека старечките клетки можат да се акумулираат во мозокот поради стрес фактори како што е оксидативниот стрес, кој е еден од главните двигатели на стареењето. Овие клетки имаат деструктивен ефект врз синапсите и невротрансмитерските системи, што е поврзано со намалување на менталните способности и појава на невролошки нарушувања.
Иако оваа состојба во мозокот на сите нас може да изгледа страшна, истражувачите веруваат дека таргетирањето и уништувањето на остарените клетки може да биде клучот за лекување на стареењето и невродегенеративните болести.
Уништувањето на „зомби“ клетките го продолжува животот
Се развиваат радикални стратегии за елиминирање на овие „зомби“ клетки. Еден пристап што се истражува вклучува употреба на специфични лекови, познати како сенолитици, кои селективно ги уништуваат само остарените клетки, а со тоа ги намалуваат нивните штетни ефекти врз околните ткива.
Во една студија објавена во списанието „Nature“ во 2016 година, истражувачите покажаа дека администрирањето на сенолитички лекови на глувци може да го продолжи нивниот животен век и да ги подобри функциите на мозокот, вклучително и зголемување на меморијата и намалување на невроинфламацијата.
Еден од најновите предизвици е развојот на терапии кои ќе бидат безбедни и ефективни кај луѓето. Исто така, има навестувања дека сенолитиците во иднина би можеле да станат клучна терапија во борбата против невродегенеративните болести, што значително би го променило начинот на кој пристапуваме кон стареењето и здравјето на мозокот.
