Сите реки во мојот живот се влеваат во морето на литературата

Серај Шахинер е турска писателка родена 1984 година во Бурса, а пораснала во населбата Аксарај во Истанбул.

Во 2007 година дипломирала на Катедрата за новинарство при Факултетот за комуникации на Истанбулскиот универзитет. Почнала да пишува на млада возраст, со поддршка од своето семејство. Во средно училиште издавала списанија каде што ги објавувала своите раскази. Од првата година на факултет работела како новинарка во студентско списание.

Во 2011 година магистрирала на Одделот за кинематографија при Катедрата за радио, телевизија и филм на Универзитетот „Мармара“, со труд на тема „Богатството од теми во сценаријата на Орхан Кемал во турскиот филм од 1960-тите години“. Работела како новинарка за култура и уметност во неколку весници. Ова новинарско искуство ѝ овозможило да го совлада јазикот кој луѓето го користат во секојдневниот живот.

Долго време посетувала часови по гитара и сликање, а била и извидник и планинарка. Некое време работела како келнерка, физички работник и машински оператор во шивачката работилница на својата мајка. Пишува проза и публицистика. Добитничка е на неколку награди за расказите и за романите, а дел од нив се поставени и како театарски претстави.

Делата на Шахинер се насочени кон класните прашања и напишани се со хумористичен стил, со жени во центарот на вниманието. Романот „Антабус“ во превод на Јулија Петровска го објави издавачката куќа „Антолог“, раскажува за насилството над жените преку светогледот на петнаесетгодишната Лејла. Таа е единствена ќерка во работничко семејство што емигрирало од Анадолија во Истанбул. И наместо на училиште, пратена е да работи во конфекција за да носи пари дома. Лејла почнува да ја живее сопствената трагична судбина и на овие страници ја раскажува непосредно, без китење или сокривање на што и да е. Суровата реалност на Лејла, која живее за да најде начин да избега од ситуацијата во која се наоѓа, нема да ве остави рамнодушни. Моќта на зборот на авторката е таква што чувствувате дека и туѓата болка боли. Театарот „Татбикат Сахнеси“ ја изведува драмата адаптирана според овој роман и во 2016 година ја добива специјалната награда „Џеват Фехми Башкут“.

Шахинер престојуваше во Скопје како гостинка на  фестивалот „Букстар“ и разговаравме со неа за творештвото, инспирацијата, музиката, филмот…

Во „Антабус“ пишувате за насилство врз жените. До кој степен се слушаат гласовите на беспомошните?

Во „Антабус“, ја раскажав приказната за жена по име Лејла која е подложена на семејно насилство. Таа го користи хуморот како форма на самоодбрана. Ова е начинот на Лејла да се спротивстави на суровоста на животот. И иако е во тешка ситуација, таа одбива да се види себеси како беспомошна. Всушност, ова „негирање“ станува еден вид тест за неа. Таа постојано бара решенија за да не се перцепира себеси како немоќна.

Претстава беше поставена врз основа на вашиот роман. Како беше прифатена од јавноста? Какви беа театарските критики?

„Антабус“ беше поставена како монодрама три години. Доби три награди на театарските награди „Афифе“, кои се меѓу најпрестижните театарски награди во Турција. Стана претстава која беше длабоко прифатена од публиката. За мене, најважниот аспект од адаптацијата на „Антабус“ за сцената беше следново: прашањата што ги дискутираме за време на претставата треба да продолжат да се дискутираат и дебатираат од публиката и по спуштањето на завесата. Всушност, ова е и одговор на прашањето што го поставивте претходно – „До кој степен се слушаат овие гласови?“ За мене, ги засилуваме тие гласови со тоа што го продолжуваме разговорот заедно, со тоа што не ја затвораме темата.

Имате магистерска диплома од Одделот за кинематографија на Одделот за радио, телевизија и филм на Универзитетот Мармара. Колку вашето филмско образование ви помага во пишувањето романи?

Додека пишувам книги, моето знаење за драматургијата и митовите ми е неверојатно корисно. И не е само киното… Масовните медиуми се една од темите што се повторуваат во мојата работа – и како пандан и како модел. Често истражувам како се користат овие алатки, особено медиумите, од кого и како влијаат врз гледачот или читателот. Во „Антабус“, телевизијата дури се појавува и како лик сам по себе.

Имате и музичко образование, па кажете ни каде се наоѓате најмногу – во музиката, театарот, филмот или пишувањето?

Сè што правам во животот придонесува за мојата литература. На некој начин, сите реки во мојот живот се влеваат во морето на литературата. Поседувањето музичко искуство ми помага да бидам повнимателна кон чувството за ритам во моето пишување.

разговараше: Невена Поповска
фото: Букстар