Македонски
„Македоника литера“ деновиве го објави романот „Досада“ на познатиот италијански писател Алберто Моравија, во превод од италијански на македонски јазик на Анета Симовска.
„Досада“ е едно од најзначајните дела на Моравија, кој пак е еден од најпознатите италијански писатели на 20 век. Овој роман е добитник на наградата „Виареџо“ и едно од највлијателните дела на овој автор.
„Досада“ е „љубовен роман“ (Алберто Моравија), но и роман за љубомората и опсесијата кои даваат необично чувство на моќ. Тоа е храбар, евокативен, никогаш досаден роман. „Досада“ нуди длабок и безмилосен портрет на поединец лишен од интегритет. Романот дава детали за два маестрално изградени лика кои се сосема различни и необични, но сепак пленуваат. Ова е фасцинантен и провокативен роман кој ги истражува односите меѓу здодевноста, сексуалната опсесија и богатството во општествените слоеви во Рим од 1950-тите.
Дејството го следи главниот лик Дино, триесет и петгодишен пропаднат сликар, кој е во некаква егзистенцијална криза – сè му е здодевно. Ја изгубил волјата за сликање, а другите активности повеќе не го забавуваат. Светот за него е празен, исклучен и бесмислен. Дино верува дека досадата произлегува од апсурдноста дека реалноста не е недоволна, здодевноста е неможност да се избега од сопствената свест. Моравија го опишал неговото бизарно однесување толку детално и длабински што се чувствува како Дино да е вистински лик, со чудни постапки. Неговата мајка е богата, живее висок живот во голема куќа во градот, додека Дино одлучил да живее во стан на друго место, одвоен од неа, за се посвети на сликањето. Тој е малку разгален, може да добие пари кога сака, но генерално живее без комуникација со некого и на крајот се откажува од сликањето затоа што повеќе не е заинтересиран. Тој длабоко верува дека богатството е извор на досада и со сите сили се обидува да се дистанцира од парите, иако сфаќа дека му требаат пари за да преживее и да ужива во одредени работи. Во неговиот живот влегува Чечилија, тинејџерка, сексуално ориентирана манекенка, која случајно ја запознава кога стариот сликар Балестриери умира во неговата станбена зграда. Дино ја поканува Чечилија во своето студио и веднаш го привлекува нејзиното тело, што брзо го води Дино до вознемирувачка опсесија.
Моравија има извонредна способност да ја опишува психолошката карактеризација на ликовите и нивните постапки. Со својата смисла за хумор, тој го претвора целиот овој роман во една голема иронија. Моравија пишува со голема изразна слобода.
Романот „Досада“ бил објавен и во книжарниците стигнал на 24 ноември 1960 година: а веќе во декември се случило четвртото препечатување и за неколку месеци биле продадени 120.000 примероци. За ваквиот успех придонесла и наградата „Виареџо“. Првата година имало различни одгласи и спротивставени позиции на критиката и писателската фела за романот на Алберто Моравија, но било кажано дека „Досада“ е револуционерно дело што се збогува со неореализмот и е во потрага по нова форма на изразување. Деветте поглавја што го сочинуваат текстот се содржани во пролог и епилог што ја илустрира карактеристичната особина на романот: заплетот е прекинат со бројни рефлексивни и аргументирани дигресии кои на нарацијата ѝ даваат апстрактен лик.
Овој роман на „идеи поврзани со психолошки ситуации“ го буди интересот на читателите не само затоа што е напишан од еден од најрепрезентативните италијански писатели, туку и од изјавата на авторот: „`Досада` е љубовен роман“. „Моќта на чувството на љубов станува филтер преку кој се адресира најдлабоката тема на делото, драга на авторот од самиот почеток и повторно предложена во ерата на модернизацијата: неможноста да се воспостави однос со реалноста, меѓу отуѓеноста и некомуникативноста… Љубовта е онаа на апстрактниот сликар Дино за седумнаесетгодишната Чечилија, `талогот на одреден економски систем` (Сицилијано, 1971), посакуван и љубоморно контролиран, недостижен како реалноста. Така, Моравија, внимателен на сугестиите што произлегуваат од хуманитарните науки што се ширеле во Италија во тоа време, во љубовта нашол универзален јазик за да го преведе на ниво што може да се сподели особено живото прашање во културната дебата од тие години, она што се однесува на отуѓеноста, адресирана од франкфуртската критичка теорија и од европскиот егзистенцијализам“ – пишува италијанската книжевна критичарка Алесандра Гранделис, во поговорот на едно од последните изданија на овој роман во Италија и заклучува:
„`Досада` е роман кој повторно предлага индивидуални и општествени конфликти толку блиски до денешните; поставува прашања, ги рехабилитира неопходните зборови за толкување на нашиот затворен и глобализиран, вкочанет и агресивен Запад, со сите негови противречности, да се отстранат затоа што се сè поочигледни. Можеби треба да се запрашаме дали на Западот сè уште му е здодевно.“
Алберто Моравија (Рим, 1907 – Рим, 1990) е италијански писател, есеист, сценарист и критичар, чии дела проникнуваат во разни аспекти од современиот живот, како што се сексуалноста, отуѓувањето и егзистенцијализмот. За повеќе од шеесет години писателска кариера, објавил над четириесет книги, за кои ги добил најпрестижните италијански книжевни награди, меѓу кои и наградите „Стрега“ и Виареџо“. Беше вечен кандидат за Нобеловата награда за литература, номиниран 13 пати меѓу 1949 и 1965година. Неколку негови романи се филмувани.
