Македонски
На Србија и се потребни 29 години за да го достигне просекот на Европската унија кога станува збор за БДП по глава на жител, 26 години кога станува збор за просечна заработувачка. Достигнувањето просечна пензија со оваа стапка не е можно. Истото важи и за нееднаквоста, која се зголемува во Србија. Тоа се наодите од истражувањето спроведено од Виенскиот институт за меѓународни економски студии заедно со локалните партнери во земјите од регионот.
За Албанија, Србија, Црна Гора, Македонија, БиХ и Косово беа измерени повеќе од 40 индикатори во осум области (економија, образование, здравство, дигитализација, инфраструктура…).
На синоќешната презентација на проектот наречен „Converge2eu“ или Конвергенција на Србија и Западен Балкан кон животниот стандард на ЕУ, Ненад Јевтовиќ, директор на Институтот за развој и иновации, кој го спроведе истражувањето во Србија, рече дека Србија е во водство по речиси сите индикатори, но дека е далеку од ЕУ.
Србија е регионален лидер, но е далеку од клубот на земјите од ЕУ во однос на животниот стандард. Во областа на економските параметри што најмногу влијаат на животниот стандард, на Србија ѝ требаат 35 години за да го достигне просекот во ЕУ. Најуспешна е во однос на дигитализацијата, каде што е над просекот на ЕУ и води четири години.
Што се однесува до економијата, Србија моментално е на 41,7 проценти од просекот на ЕУ. Со ова темпо, ѝ требаат 35 години за да го достигне тој просек. Поточно, кога станува збор за БДП, Србија е на 53,1 процент од просекот на ЕУ, кога станува збор за плати, таа е на 38 проценти, а кога станува збор за пензиите, таа е на помалку од 18 проценти. Ќе биде потребен уште четврт век за да се достигне продуктивност, бидејќи според резултатите од ова истражување, таа е на 65,5 проценти од просекот на ЕУ.
Бранимир Јовановиќ, истражувач во Виенскиот институт за меѓународни економски студии, истакна дека речиси сите земји во овој регион се оддалечуваат од ЕУ кога станува збор за образованието и заштитата на животната средина.
Нема напредок во областа на животната средина. Или е стагнација или дури и регресија. Истото важи и за образованието. Освен Босна и Херцеговина, ниедна друга земја не напредувала. Нашата намера не беше само да кажеме дека со ова темпо во некои области ќе бидат потребни повеќе од 100 години за да се достигне просекот на ЕУ. Напротив, да им укажеме на креаторите на политиките и во ЕУ и во земјите од регионот каде треба да се инвестира повеќе за да се напредува што е можно побрзо – вели Јовановиќ.
Србија најмногу напредувала во областа на дигитализацијата – постои јаз од само четири години, кога се гледа извозот на ИКТ услуги. Од друга страна, во области како што е енергетската ефикасност, овој јаз е немерлив. Тоа е, недостижен.
Што се однесува до инфраструктурата, ситуацијата е слична во целиот регион. Сите се помеѓу 14 и 38 проценти од просекот на ЕУ – истакна Јовановиќ.
Србија се рангира релативно добро кога станува збор за пазарот на трудот. Сепак, ситуацијата е неповолна во споредба со европскиот просек кога се гледа сиромаштијата, нееднаквоста и родовиот јаз во платите. Таа изнесува 11 проценти во корист на мажите.
Ова истражување, покрај моменталната состојба и индикаторите што покажуваат колку се оддалечени земјите од регионот од просекот на ЕУ, вклучи и неколку различни сценарија. Од статус кво, преку полноправно членство, фазен пристап што подразбира право на буџетот на ЕУ, но без членство, пристап до единствениот пазар, додека последното е спроведување на реформи без членство и без фондови на ЕУ.
Разликите во конвергенцијата се, во различни сценарија, големи. На пример, во случај на статус кво кога се мери БДП по глава на жител, на Србија ѝ се потребни 29 години за да го достигне. Во случај на членство тоа е 18 години. А доколку имаше пристап до буџетот на ЕУ, би можела да го достигне просекот на ЕУ за 21 година.
Ненад Јевтовиќ потсетува дека процесот на пристапување практично е запрен од влегувањето на Хрватска во ЕУ во 2013 година. И дека земјите од Западен Балкан ја изгубија можноста да ги користат предностите што ги носи процесот на пристапување. Како резултат на тоа, вели тој, се зголемил јазот помеѓу Западниот Балкан и новите членки што се приклучија на ЕУ помеѓу 2004 и 2013 година.
