В сабота, на 18 март, во 20 часот, на малата сцената на Драмски театар Скопје премиерно ќе биде изведена преставата „Емигранти“ на славниот полски драматург и сатиричар Славомир Мрожек, а во режија на Зоја Бузалковска. Во претставата играат актерите Дамјан Цветановски и Григор Јовановски.

Дуодрамата „Емигранти“ премиерно во Македонија била изведена на 20 март 1992 година, во подрумскиот дел на поранешниот Македонски народен театар (МНТ), сега Национална опера и балет (НОБ). Режисер на претставата бил Владо Цветановски, а играле тогаш младите и невработени актери Сенко Велинов и Ѓорѓи Јолевски. И тогаш, оваа претстава почнала на независна сцена, па била префрлена на сцената на Драмски театар каде што се играла три години.

„Емигранти“ на Бузалковска премиерно била прикажана на 29 декември 2022 година во круг на пријатели. Бузалковска искажа благодарност до КСП „Јадро“ иницијален носител на проектот и место каде што првпат била прикажана дуодрамата и до Младински културен центар (МКЦ) кој овозможил континуитет на развој и проби на патот до Драмски театар.

Драго ми е што ова мое претставување како в.д. директорка на Драмски театар е на прес-конфернцијата по повод претставата „Емиграни“. Бев дел од уметничкиот совет на Драмски и веќе ја гледав преставата и се радувам што ќе се најде на нашиот репертоар. Ова е независен проект за кој било аплицирано во 2022 година, во продукција на „Јадро“. Ние го преземаме бидејќи такви се околносите, нема простор за независната сцена кај нас. Сакаме да биде дел од нашиот репертоар, нам ни преставува голема чест и задоволство, рече на денешната прес-конференција новата в.д. директорка на Драмски театар Маја Вељковиќ – Пановска.

Режисерката Бузалковска, кажа дека во проектот влегла многу случајно. На една проба на преставата „Чудна случка со кучето во ноќта“ Дамјан Цветановски ѝ понудил да работи со него и Григор Јовановски на „Емигранти“.

Многу се израдував, бидејќи се работи за Мрожек, за „Емигранти“, за мене беше чест. Ние ја гледавме на студии, во 1995 година, а јас првпат ја гледав во 1992 година, во дискотеката МНТ. На час по режија потоа ги имавме како гости Јолевски и Велинов, кои раскажуваа како ги правеле улогите, како работеле, како двајца актери со тотално различен сензибилитет. Кога Дамјан кажа дека сакаат со Григор да ја работат, за мене беше голема радост. Текстот е актуелен бидејќи живееме во време во кое секој од нас, барем трипати помислил дека и тој треба да стане емигрант, да фати магла. Но, од некоја причина уште сме тука и зборуваме на прес-конференција. Да работиш дуодрама е еден предизвик, бидејќи нема многу керефеки, нема егизбиции, бегање, рече Бузалквоска.

Режисерката објасни дека големината на автор каков што е Мрожек е дека на многу тешки, сериозни теми, тој зборува на еден многу духовит, приемчив јазик.

Во суштина ова е претстава која отвора многу тешки теми, но на многу лесен, забавен начин. Можеби најблиску е до трагикомедија, во смисла ако се изнасмеете, во следниот момент ќе добиете по муцка. И ако се расплачете, во следниот момент некој ќе ве освести и ќе ви каже не е сè така лошо и ќе почнете да смеете. Вистинскиот клуч е да се зборува за овие теми, да не се заглавиме во некаков ламент, каде што плачеме над својата судбина, над судбината на ликовите, туку да се обидеме да раскажеме нешто што секој да може да се пронајде, а малку и да се и се насмееме на судбината на овие ликови, а можеби и на нашата сопствена, кажа Бузалковска.

Режисерката кажа дека претставата добила буџет од скромни 147 илјади денари, а во реализацијата биле вклучени петмина. Од нив, само двајца се вработени.

Сакав тогашната комисија да ја викнам да дојде на час кај мене и да им предава на студентите по театарска режија како се работи претстава, макар и независна продукција за 2.200 ерва. Мене тоа баш и не ми е најјасно, рече Бузалковска.

Актерот Дамјан Цветановски е син на сега веќе починатиот режисер Владо Цветановски и рече дека никогаш не бил толку возбуден за некоја престава како што е сега.

Отсекогаш ‘висела’ во мојата глава таа дуодрама, бидејќи сум слушал за нејзиниот успех, сум ја читал, некако во животот ми се појавувала постојано. Најважно од сè беше потребата јас и Григор да соработуваме во некоја драма, ама имавме потреба од режисер кој ни ги познава сензибилитетите, а Зоја Бузалковска беше единствениот режисер со кој и двајцата сакавме да работиме. Сигурно има значење дека тоа е престава која ја работел татко ми. Се надевам дека ќе сме блиску до таа суштина, бидејќи таа била успешна престава. Не се споредуваме, ова е наша престава и е посебна, рече Цветановски.

Тој се надева дека преставата ќе има долг живот, дека ќе ја играат барем три години колку што ја играле нивните колеги и дека ќе има публика.

Ова е првпат да соработуваме со Григор Јовановски заедно. Секогаш кога сме работеле на некои проекти, не сме имале заеднички сцени, па оттаму многу се радувам. Имам чувство дека се надополнувме многу, во креативна смисла и лесно ни оди работата. Се надевам дека не е последен ваков проект, рече Цветановски.

Григор Јовановски кажа дека и тој бил емигрант во обид во еден момент и дека една случајна средба со Дамјан го натерала да се врати во Македонија.

Живеев надвор од Македонија и кога поради некои обврски се вратив на една недела, се сретнав со Дамјан. Ми рече: Што правиш? Дојди си, ќе си работиме престава! И Зоја ми кажа нешто слично. ‘Григор, штета би било луѓето што треба да се бават со оваа професија да не се занимаваат со неа’. Темата која ја работиме, за жал е многу блиску до нашето општество. Секојденвно сведочиме за млади луѓе кои си заминуваат од државата. Некои од финансиски, некои од политички причини, некои заминуваат за да добијат подобро образование. Сето тоа ни е премногу блиско. За жал, Македонија станува држава на старци и некомпетени луѓе, но нам ни останува да се бориме, да ја менуваме средината на подобро. Ова е нашиот начин, ова е она што ние знаеме да го работиме, рече Јовановски.

Сценографијата не им беше потребна ниту на режисерката, ниту на актерите. Затоа што и во првата проба која јас ја гледав, каде што тие имаа нешто ставено колку да одбележува простор, тие беа добри. Проектот одекнуваше со суштина уште од почеткот, вели Мартин Манев кој го работеше сценскиот дизајн и сценографија на „Емигранти“.

Сценографијата е само тука да кога ќе дојде публиката да не ѝ падне жал па да помислат: ‘Леле види ги децава, нели им е ладно, леле ќе се исечат на тоа’. Публиката да може да ужива во преставата, во дејството на приказната без да има моменти што ќе ја изведат од магијата на театарот, вели Манев.

Пикнати во една импровизирана соба во сутеренот на една зграда во голем европски град, двајцата емигранти АА, интелектуалец со политичка предисторија, и ХХ, простодушен човек од село, физички работник, се сокриле од светот, заринкани во сопствените стравови, комплекси, наталожени сеќавања, проекции за самите себеси и претпоставки за себе како туѓи проекции, очекувања што не смеат да ги изневерат.

Во претставата се анализираат два аспекта од животот на ликовите: емигранти во туѓина и емигранти во својата сопствена земја.

Во целина претставата „Емигранти“ е пресек на едно општество во распад, општество на изгубени души. Сценскиот дизајн за претставата е на Мартин Манев. Продукцијата, како и дизајнот на плакатот и програмата се на Павле Игновски.



Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.